ΘΕΜΑ: «Παρουσίαση του 11ου Πανελλήνιου Θεολογικού Συνεδρίου της ΠΕΘ»
Το Σάββατο 23 και την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων, το 11ο Πανελλήνιο Θεολογικό – Επιστημονικό Συνέδριο της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων και του Εργαστηρίου Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του ΑΠΘ, υπό την Αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας.
Το θέμα του Συνεδρίου ήταν: «Ορθόδοξη ελληνική παιδεία: «Από τον Ιωάννη Καποδίστρια στον π. Γεώργιο Μεταλληνό…».
Οι εργασίες του Συνεδρίου ξεκίνησαν με την ανάγνωση του χαιρετισμού του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, ο οποίος τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η δολοφονία του Καποδίστρια άφησε ένα μεγάλο “αν” στην ιστορία του νεώτερου Ελληνισμού, η πορεία της οποίας θα ήταν διαφορετική με τον Καποδίστρια. Ο ίδιος συνέδεσε το κράτος με την ελληνορθόδοξη παράδοση και παιδεία. Ως προς τον π. Γεώργιο, τόνισε, ότι “συνετέλεσε στο να ξαναδούμε όψεις της πνευματικής μας παράδοσης, που είχαμε λησμονήσει”. Τέλος, εξέφρασε τη χαρά του για το έργο της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων και την διοργάνωση του συνεδρίου, συγχαίροντας το Διοικητικό Συμβούλιο και τους εισηγητές.
Στην εναρκτήρια προσφώνησή του, επίσης, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας κ. Νεκτάριος, επεσήμανε, μεταξύ άλλων, τα εξής: “Η ελληνορθόδοξη παιδεία αποτέλεσε το συνεκτικό δεσμό στην σκέψη και στο έργο των δύο μεγάλων αυτών προσωπικοτήτων, μολονότι έδρασαν σε εποχές με διαφορετικές προτεραιότητες. Ο Καποδίστριας πίστευε ότι ο Ελληνισμός θα αναγεννηθεί, μόνον, αν παραμείνει ριζωμένος στις διαχρονικές ελληνορθόδοξες αξίες και την παιδεία. Πίστευε, δηλαδή, σε μία αρμονική συμπόρευση Εκκλησίας και παιδείας. Στο ίδιο πνεύμα, ο σύγχρονός μας, μακαριστός π. Γεώργιος, υπήρξε άριστος ιερέας και λειτουργός του Θεού, αληθινός θεολόγος και ομολογητής της πίστεως και της παραδόσεως”.
Χαιρετισμούς απηύθυναν στο Συνέδριο, οι βουλευτές Στέφανος Γκίκας και Αλέξανδρος Αυλωνίτης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων, Δημήτρης Μεταλληνός, ο Αντιπρύτανης του Ιονίου Πανεπιστημίου Στάθης Μακρής, ο Πρόεδρος της ΠΕΘ, Καθηγητής Ηρακλής Ρεράκης, ο Δ/ντής του Εργαστηρίου Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του ΑΠΘ, Επίκ. Καθηγητής Ευάγγελος Πεπές, ο εκπρόσωπος του Ιερού Συνδέσμου Κληρικών Ελλάδος Πρωτ. Αθανάσιος Κοκκινόπουλος, εκ μέρους του Προέδρου του Συνδέσμου, π. Γεωργίου Σελλή, ο Πρόεδρος της Παιδαγωγικής Εταιρίας Ελλάδος, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Μαλαφάντης και άλλοι.
Την πρώτη ημέρα του Συνεδρίου, ο Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ Χαρ. Μπαμπούνης, εισηγήθηκε το θέμα: «Η ορθόδοξη ελληνική Παιδεία κατά την καποδιστριακή περίοδο», τονίζοντας ότι ο Καποδίστριας πίστευε πως η Παιδεία συντελούσε στην εδραίωση και διατήρηση της ελευθερίας και στην κοινωνική και πολιτική ωριμότητα. Γι’ αυτό έλεγε: «Η νέα γενιά θα είναι ικανή διά πάντα, όταν εκπαιδευθεί κατά τρόπον ορθόν»… Το πρώτιστον και ουσιωδέστερον των χρεών της ελληνικής κυβερνήσεως είναι να προμηθεύσει εις το έθνος την διδασκαλίαν της πίστεως».
Ο Ευ. Πεπές, Επίκουρος Καθηγητής του ΑΠΘ, εισηγήθηκε το θέμα: «Βασικές πτυχές των παιδαγωγικών θέσεων του Ιω. Καποδίστρια», σημειώνοντας ότι ο Καποδίστριας θεωρούσε την παιδεία «γωνιαίον λίθον» και «μόνιμο και αληθινή του έθνους ευδαιμονία» αλλά και βασική υποχρέωση του κράτους, υπό την προστασία και τη συνδρομή της Εκκλησίας, η οποία προσφέρει τους ιερείς ως διδασκάλους, τα εκκλησιαστικά ως σχολικά βιβλία και τους ναούς ως εκπαιδευτήρια.
Ο Γεώργιος Σκλαβούνος, Δρ. Κοινωνιολογίας, Ερευνητής – Συγγραφέας, ανέπτυξε το θέμα: «Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ως προσωπικότητα, ως ηθική και πνευματική οντότητα», τονίζοντας ότι ο Καποδίστριας διακρινόταν για τη γνώση και την αγάπη, με την χριστιανική της έννοια, την τάση και τη ροπή προς το καλό, την επίγνωση της αλήθειας, τη δύναμη της πειθούς, την πίστη στην ιερότητα του σκοπού του, την ανιδιοτέλεια, την αυτοθυσιαστική προσφορά.
Ο π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός, Δρ Θεολογίας-Φιλόλογος, εισηγήθηκε το θέμα: «Όψεις της θρησκευτικότητας του Καποδίστρια», τονίζοντας ότι ο Καποδίστριας, ως πιστός και ευσεβής, απέδιδε θεμελιακή σημασία στην ορθόδοξη θρησκευτική κατάρτιση των παιδιών, καθώς εξαρτούσε την επιβίωση της Ελλάδας, από το αν μείνουν οι Έλληνες ακλόνητοι «επί των αμεταβλήτων αρχών της αγίας ημών Θρησκείας». Δεν βιαζόταν να προχωρήσει στην ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου, καθώς «εφοβείτο…, ένεκα των περί των τη πίστει νεωτεριζόντων» μην τυχόν «και διακινδυνεύσει ο εν τη θρησκεία ενσεσαρκωμένος Ελληνισμός».
Η Γιολάντα Σίσκου, Δρ. Θεολογίας, ΕΔΙΠ Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, παρουσίασε το θέμα: «Ο Ορθόδοξος χριστιανικός προσανατολισμός της παιδείας στο ορφανοτροφείο της Αίγινας, μέσα από τις επιστολές του Ιω. Καποδίστρια», τονίζοντας ότι ο Κυβερνήτης πίστευε πως «το πρώτιστον και ουσιωδέστατον των χρεών της ελληνικής κυβερνήσεως είναι να προμηθεύσει εις το έθνος την διδασκαλίαν της πίστεως». Καθιέρωσε την αρχή της συμμέτρου μαθήσεως (ευσέβεια και λογική), για να μπορεί ο Κλήρος να αντιμετωπίζει «τους νεωτερίζοντας» στην πίστη και η νεολαία να φυλάσσεται «από τας κενάς των απάτας».
Η Μαρία Γαλίζη, Σχολ. Ψυχολόγος, Ειδ. Παιδαγωγός παρουσίασε το θέμα: «Ο Ιωάννης Καποδίστριας ως άνθρωπος και ιστορικό πρόσωπο». Παρουσίαση του 11ου Πανελλήνιου Θεολογικού Συνεδρίου της ΠΕΘ», τονίζοντας ότι «όταν σήμερα μιλούμε για το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια δεν θα πρέπει να αναφερόμαστε σε αυτό σαν να ήταν ένα ιστορικό απολίθωμα, αναχρονιστικό και ξεθωριασμένο, αλλά ως μια ζωντανή πνευματική και ιστορική πηγή, ανεξάντλητη στον χρόνο, από την οποία ασυγκράτητα αναβλύζουν όλα εκείνα τα ιδανικά του τόπου μας και δίνουν πνοή ζωής στην ύπαρξή μας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας αγαπούσε ιδιαίτερα τους νέους, τα παιδιά. Φρόντισε για την μόρφωσή τους ποικιλοτρόπως, γιατί αποτελούσαν γι΄ αυτόν το «ροδόχρουν όνειρο της Ελλάδας», τη μαγιά θα λέγαμε, που έπρεπε να είναι καλλιεργημένη, για να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό και να στήσει την νέα Ελλάδα. Αφιλοχρήματος πατριώτης, διπλωμάτης δεινός, με ευθύτητα χαρακτήρα, ιδιαίτερη ευφυΐα, ευελιξία νου και σύνεση, ευγλωττία και ήθος καθαρό σαν το κρύσταλλο και άκαμπτο σαν το ατσάλι, κατόρθωσε όσα άλλοι πολιτικοί δεν είχαν φανταστεί. Οι σπάνιες αρετές, όπως ήταν η τιμιότητα, η αφιλαργυρία, η πίστη στο Θεό, οι οραματισμοί και η φιλοπατρία, διαπνέουν τις επιστολές του, ιδίως προς τον πατέρα του, όπου λ.χ. έγραφε ότι “θα μπορούσε να είχε γίνει Κροίσος, αν το ήθελε, αλλά αυτό θα ήταν έξω από τις οικογενειακές τους αρχές”, ή όταν διεμήνυε στον Τσάρο πως ήταν απλά “υπάλληλος και όχι υπήκοος του”, δηλώνοντας ευθαρσώς:”Έλλην και μόνο Έλλην”!».
Τη δεύτερη μέρα του Συνεδρίου, ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Αθανάσιος Καραθανάσης, εισηγήθηκε το θέμα: «Ο π. Γεώργιος Μεταλληνός ως ιστορικός», υποστηρίζοντας ότι ο π. Γεώργιος, με το έργο και τους αγώνες του, μας οδήγησε στη συνειδητοποίηση της συνέχειάς μας στο σχήμα: Αρχαιότητα, Βυζάντιο, Νέος Ελληνισμός, ερεύνησε και ανέδειξε την ιδιοπροσωπία του Νέου Ελληνισμού, το θέμα της πνευματικής παραγωγής των ρωμιών κατά την Τουρκοκρατία, των διαφορών μας με τη Δύση, τις προσπάθειες εκδυτικισμού της Ανατολής, τους Μισσιονάριους, το Αυτοκέφαλο της ελλαδικής Εκκλησίας κ.ά.
Ο Δημήτρης Μεταλληνός, Δρ. Ιστορίας, πτ. Θεολογίας, Διδάσκων Ιονίου Πανεπιστημίου, παρουσίασε το θέμα: «Ο Ιω. Καποδίστριας, στο έργο του Π. Γεωργίου Μεταλληνού», τονίζοντας ότι ο π. Γεώργιος ήταν εγκρατής και ολοκληρωμένος ερευνητής. Πολλοί ερευνητές του Καποδίστρια καταλήγουν σε συμπεράσματα, που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα. Ο π. Γεώργιος αποκαλύπτει, στο πρόσωπο του Καποδίστρια, έναν διαφορετικό πολιτικό, που διέπεται από εκκλησιαστικές αρχές και ελληνορθόδοξο φρόνημα, για τα οποία και θυσιάζεται. Η Ορθόδοξη Ελληνική Παιδεία, τόσο του Ιωάννη Καποδίστρια, όσο και του πατρός Γεωργίου, ακολουθεί τη δισχιλιετή παράδοση του Γένους μας.
Ο Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ Ηρακλής Ρεράκης, παρουσίασε το θέμα: «Η θεολογική αφετηρία της σχολικής ορθόδοξης αγωγής, κατά τον π. Γεώργιο Μεταλληνό», τονίζοντας ότι οι θέσεις του π. Γεωργίου, για το σκοπό, τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο του μαθήματος της σχολικής ορθόδοξης αγωγής θεμελιώνονται στην πατερική θεολογία, σε εκείνη που ακολουθούσε για όλα τα θέματα και ο καλούμενος, από τον ίδιο, δάσκαλός του, π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Τα τελευταία χρόνια, απέναντι σε αυτήν την εμπειρική πατερική γραμμή, οι εκσυγχρονιστές γνωσιοθεολόγοι οργανώνουν μια νέα θεολόγηση, υιοθετώντας ένα, δυτικό, κυρίως προτεσταντικό, ανθρωποκεντρικό και κοινωνικό μοντέλο, ως σχολική διδασκαλία, διαχωρίζοντας τη γνώση από το βίωμα και τον τρόπο ζωής και αποξενώνοντας την παιδεία από την ελληνορθόδοξη παράδοσή της.
Ο Λέων Μπρανγκ, Δρ Θεολογίας, εισηγήθηκε το θέμα: «Τρόποι ανόρθωσης της ελληνορθόδοξης Παιδείας, κατά τον π. Γεώργιο Μεταλληνό», τονίζοντας ότι ο π. Γεώργιος, θεωρούσε ότι τα μέλη της Εκκλησίας ζουν την εν Χριστώ ζωή και πραγματοποιούν συνεχώς, την εκκλησιαστικότητά τους. Η Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελεί πνευματικό θεραπευτήριο, θεωρώντας την καρδιά και όχι τη διάνοια, ως το κέντρο του ανθρώπου και βοηθώντας τον να απελευθερωθεί από την πάρα φύσιν λειτουργία του και να οδηγηθεί στην κατά φύσιν κατάστασή του.
Η Βασιλική Ματιάκη, Δρ. Θεολογίας, Μεταδιδ. Ερευνήτρια, εισηγήθηκε το θέμα: «Επιβεβαίωση των θέσεων του π. Γεωργίου Μεταλληνού στη σύγχρονη έρευνα, ως προς τον ορθόδοξο χαρακτήρα του Μαθήματος των Θρησκευτικών», παρουσιάζοντας τρεις σύγχρονες επιστημονικές έρευνες που αφορούν στον χαρακτήρα και στο περιεχόμενο του Μαθήματος των Θρησκευτικών. Σε αυτές επιβεβαιώνεται ότι οι Εκπαιδευτικοί και οι γονείς, με υψηλό ποσοστό, υιοθετούν τόσο τον ορθόδοξο χαρακτήρα και σκοπό όσο και το ορθόδοξο περιεχόμενο του Μαθήματος των Θρησκευτικών, επιβεβαιώνοντας, απολύτως, τις εκπεφρασμένες θέσεις του π. Γεωργίου, ενώ αντιτίθενται σε οποιαδήποτε μορφή πολυθρησκειακής ή ουδετερόθρησκης μετάλλαξής του.
